Köyün kuruluş tarihi, Eğin'in kuruluş tarihi kadar eskiye gider. Sayısız duvarlar ve şekillerden oluşan (karasu'ya) görünümlü konumdadır. Bulunduğu yer 1030 rakımlıdır.
(Gemuralp) adlı bir kişinin temellerini attığı köy, zaman içinde (gemurgap) şeklinde adlandırılmıştır. Daha sonraki yıllar içersinde ; (Toybelen) adı verilmiştir. Rivayete göre köyün etrafı kalelerle çevrilidir. Üç kapısı olan kaleler, haftanın belirli günlerinde açılır ve kapanırmış.Köyün ayrıca bir yöneticisi olup yönetim şekli ; (Derebeyliği) sisteminde olduğu rivayet edilir. Köy sakinlerinin çoğunu eski yıllarda Ermeni kökenli vatandaşlarımızın oluşturduğu söylenir. Şimdi ise hiç Ermeni yoktur. Sadece onlardan kalan, Köyün girişinde ve ortasında bulunan iki adet kilise kalıntısıdır. 1221 (1895) yılında inşa edilen bir cami iki yıkık kemerli köprü, köyün en önemli tarihi eserleri arasında yer alır. Eski yıllarda köyün 500 hane ve Ekonomik yönden, Eğin yöresinin en canlı yerleşim birimlerinden olduğu söylenir. Konum itibariyle çok zengin görüş açısına sahiptir. Özellikle yaz aylarında biçilmiş bir kaftandır. Doğa zenginliği ile gözlere ferahlık veren doyulmaz manzarasıdır. Ovik denilen su başı, çevrenin en güzel mesire alanıdır. Toybelen köyünde mimari değeri yüksek eski evler vardır. Taş duvar ustaları ilede ünlüdür. Folklörü, gelenek ve görenekleri itibari ile Eğin yöresi ile aynı özellikleri taşımaktadır. Düğünleri birkaç günlük dönemi kapsar. Köyde İmam İdris Efendi ismi ile ünlü kişiye izafe edilen türbe, halkın kutsal saydığı ziyeret yerlerindendir. İki kez yıkılan duvarları 1984'de yeniden inşa edilmiştir. Yörenin doğa zenginliğinden kırkgöz denilen su kaynağından, Toybelen köyüde faydalanmaktadır. Köyün kurulu kooparatif ve derneği bulunmamaktadır.
Başlıca gelir kaynakları ; sebzecilik, meyvecilik, arıcılık, hayvancılık. 1990 sayımında Toybelen köyünde, 49 hane 119 kişi saptanmıştır.
Köyümüzde Turistlik yerler ;
Köyümüz cografi yapısı dolayısiyle, güzel ilçemiz Kemaliye'nin güzide köylerindendir.
Yaklaşık rakım (1030) mt civarında olan köyümüz ilçemizin cografi yönden yüksek köyleri arasındadır. Kış aylarında ulaşım zorlu olmasına ragmen, yaz aylarında havadar iklimi ile, bölgenin en fazla rüzgar alan köylerindendir. Özellikle bağ evlerinin (Uza) bölgesi denilen bölgeye yapılandırılması, köyümüze ve Kemaliye'ye kuş bakışı şekli ile
tüm doğanın güzelliğini gözler önüne serer.
Yaz aylarında (meltem) rüzğarlarını anımsatan tatlı esintiler hissedersiniz...
